Witaj w świecie mężczyzn

Zdobyte pole
reż. Christopher Pryor, NZL, 2015
90 min.
Polska premiera: ?
Dokumentalny, Sportowy



Jaka jest największa różnica między rugby a piłką nożną? "Rugby, to chuligańska gra dla dżentelmenów, a piłka nożna to dżentelmeńska gra dla chuliganów". Tak mówią. Ja bym to skwitował dosadniej. Rugby to gra dla mężczyzn, a piłka jest dla rozkapryszonych maminsynków w getrach. Ale nie zawsze tak było.

Żyję jednym i drugim. Oczywiście okrągła piłka ma u mnie znacznie wyższe notowania, wszak ma w naszym narodzie o wiele dłuższe tradycje. W tym kraju wszystko kręci się wokół niej. Niemniej do rugby podchodzę z wielkim szacunkiem, sympatią i... tęsknotą. Tak właśnie. Doszukuję się w nim tego, co w piłce zostało w latach 80 i 90 bezpowrotnie utracone. Pasji, heroiczności, waleczności i uczciwości. Także, jak sam to nazywam, romantycznego etosu chuligana. Dziś piłka kojarzy mi się głównie z żelem do włosów, solarium i goleniem nóg przez CR7. Przy pierwszym lepszym kontakcie z nogą przeciwnika piłkarze przewracają się jak porażeni prądem. Do tego dorzucają jeszcze bezustanne symulki, oszukują i wymuszają rzuty karne. Najgorsze w tym wszystkim nie jest już nawet to, że to robią, lecz to, że po meczach nie widzą w tym absolutnie niczego złego. Przerażające.

Piłkarskie gwiazdki zarabiają nieprzyzwoicie wielkie pieniądze, zupełnie nieadekwatne do ich pozycji i znaczenia w świecie futbolu. Nie mówiąc już o równaniu ich zarobków z przeciętnymi dochodami pospolitych zjadaczy chleba. To dzieje się także i w Polsce, acz na mniejszą skalę. Byle gnojowi, który ledwie pięć razy kopnie prosto piłkę płaci się dziś horrendalne gaże, przez co ich młodociane oraz jeszcze w pełni nieukształtowane umysły szybko nasiąkają zgnilizną moralną i samouwielbieniem. Od najmłodszego juniora niczego im w klubach nie brakuje. Na treningi dowożą ich rodzice, a później sami jeżdżą Bentleyami i Aston Martinami. Pod nos podstawia im się pomarańczowe buty za osiem stów oraz wyprasowane klubowe trykoty. Wszędzie jeżdżą klimatyzowanymi autokarami, trenują na równiutkich i pięknych boiskach, w wielu klubach także się ich karmi, ubiera, kurwa, podciera nawet tyłki. To deprawuje, rozmiękcza i niszczy charaktery. Od małego przyzwyczaja się ich do życia na wysokim poziomie, a nie do ciężkiej pracy, która winna być kluczem do sukcesu. Dlatego właśnie tęsknię za piłkarzami kiedy ci jeszcze nie byli mentalnie zepsuci, kiedy jednocześnie byli zadziorni i charakterni, po prostu męscy, a piłka uczciwa. Za Ericiem Cantoną, za George'm Bestem, czy naszym Władkiem Grotyńskim. Za piłkarskimi chuliganami, lecz w pozytywnym tego słowa znaczeniu, za dzieciakami z nizin społecznych, które wyrosły na wielkich piłkarzy dzięki ciężkiej pracy i talentowi.

Brzydzę się dzisiejszą piłką, oglądam ją regularnie, żyje meczami, sprawdzam wyniki, chodzę i jeżdżę na stadiony, ale się nią brzydzę. To dziś biznes jak każdy inny oraz jak żaden inny. UEFA i FIFA przerobili piłkę w cyrk obwoźny oraz w kurę znoszącą złote jaja, w ekskluzywny klub dla wybranych członków, posiadaczy złotych kart z napisem VIP. Dziś jej docelowym odbiorcą nie jest już - tak jak to było w zamyśle kiedy ją wymyślano na wyspach - zwykły robotnik, nie jest nim także człowiek z ekonomicznego marginesu, lecz przedstawiciel klasy średniej wzwyż. Dziś wyrzuca się plebs ze stadionów, ludzi młodych, biednych i zbuntowanych, a wysokimi cenami biletów pozbywa się przedstawicieli klasy robotniczej zawsze aktywnie wspierającej swoje ukochane drużyny. W ich miejsce inwestuje się nawet nie w kibiców, lecz w klientów, najlepiej bogatych i grzecznych, którzy przy okazji meczu zostawią trochę euro w stadionowym barze i sklepie z pamiątkami. "We cares about money". Sens dzisiejszego istnienia UEFA i FIFA zawarty w jednym prostym zdaniu.

Dlatego te nieco wyobcowane rugby jest naturalną przeciwwagą dla moralnego zepsucia. Może niezupełnie w Polsce, bo to u nas nadal jest sport niszowy, w pół amatorski, mało promowany i popularny, acz to się powoli już zmienia. Tak się właśnie składa, że na boiskach Anglii akurat odbywa się Puchar Świata w rugby. Najważniejsza impreza, odpowiednik MŚ w piłce nożnej. Oglądam sobie mecze w tv i różnice w odniesieniu do piłki widoczne są jak na dłoni. Już same wykonywanie przedmeczowych hymnów stymuluje ciarki na plecach. Śpiewane są przez zawodników z taką zawziętością, pasją i szacunkiem do barw narodowych, że ich piłkarskie odpowiedniki na ich tle przypominają najwyżej dożynki w Spale.

Ale rugby to coś więcej niż tylko twarda i męska gra. To także kanon dżentelmeńskich zachowań i zwyczajów. Etykieta rugbisty jest tak samo zasadnicza i wzniosła jak dajmy na to żeglarska. Tzw. trzecia połowa, w której zawodnicy obu walczących ze sobą zespołów po meczu spotykają się, by oddać sobie szacunek i napić się wspólnie piwa, to już wieloletnia tradycja, nieodłączny element gry na każdym szczeblu rozgrywek. Rugbyści na boisku gotowi są pourywać sobie nogi, ale po meczu podają sobie ręce i po prostu idą na wspólną imprezę. Szacunek dla rywala. Zawsze. Gdzie dziś jest w tym aspekcie piłka nożna? Odpowiadam - w buszu.

Zdobyte pole jest niezwykłą opowieścią o rozkochanej w rugby Nowej Zelandii, o pasji i męskiej przyjaźni, o twardych zasadach gry i jeszcze cięższym życiu, o mozolnej pracy u podstaw. Jest także świetnie napisaną rozprawką na temat filozofii będącej w opozycji do narzucanych nam dziś przez kolorowe czasopisma dla kobiet i zniewieściałych mężczyzn bredni bez żadnego znaczenia.

Zabrani jesteśmy do małego miasteczka Reporoa, leżącego w północnej Nowej Zelandii, w którym mieszkają dumni mężczyźni, rolnicy, pasterze i hodowcy krów. Po godzinach ciężkiej pracy grają w rugby, dla przyjemności, ale też i na poważnie, na punkty, na szczeblu lokalnych rozgrywek. Poznajemy wszystkich bohaterów teamu, zawodników, trenerów, ich rodziny, dzieci, widzimy czym się zajmują na co dzień, jak trenują, jak walczą z innymi przeciwnikami, wszystko na serio, bez ściemy oraz w czerni i bieli, która tylko uwypukla zawartą między wierszami treść. Widzimy także jak się bawią, jak wychowują dzieci, jak kochają swoje kobiety i jak robią z siebie głupków upijając się przy tym na umór. Życiowe do bólu, do tego błyskotliwe i typowo męskie kino, w którym dominuje szowinistyczny oraz seksistowski cięty humor jaki pewnie nie każdemu przypadnie do gustu. Ale jeśli chodzi o mnie, to jest to jak najbardziej mój świat: Męski, twardy, szczery i pełny reguł oraz zasad. Taki jak rugby, po prostu, ale zaadresowany nie tylko dla jego fanów. Piłkofani również znajdą w nim coś dla siebie. Jednak najlepsze w nim jest to, że ogląda się go nie jak dokument, lecz niemal jak film fabularny. Jest trochę jak Football Factory, tylko dla jajofanów i bez pozaboiskowej chuliganki;)

5/6