Chłopaki nie płaczą

Manchester by the Sea
reż. Kenneth Lonergan, USA, 2016
136 min. United International Pictures
Polska premiera: 20.01.2017
Dramat



Powiem wprost. Nie pamiętam kiedy ostatnio miałem okazję zderzyć się z tak perfekcyjnie skonstruowanym filmem, który mknie po dramatycznie wąskiej i krętej szosie z gracją rollercoastera, tudzież kierowcy BOR. To jedno z najprzyjemniejszych dwóch godzin jakie spędziłem w kinie od... nie wiem, paru ładnych miesięcy i to pomimo brutalnego ataku śmierdzącego popcornu z dwóch stron mojej aktualnej bytności. Spodziewałem się tego w pełni, ale i tak odczucie satysfakcji z powodu dobrze spędzonego czasu rozkosznie łechtało mnie w podniebienie. Czułem się jak ośmioletni Brajan po wysłuchaniu skierowanych pod jego adresem tuzina komplementów ze strony soboru nauczycielstwa polskiego wraz z rodziną po wzorowym wyrecytowaniu inwokacji na akademii szkolnej. Dumny i czerwony jak paw. Próbując się tuż po seansie przecisnąć przez tą fitloszkę po mej lewicy, która w trakcie seansu wchłonęła ze dwa wiaderka popcornu (część wysypując na mnie), byłem mimo tego incydentu ukontentowany i absolutnie przekonany, że właśnie na takie filmy warto chodzić do kina. Manchester by the Sea to sól naszego kinematograficznego pierdolca. Bezustannie uganiamy się za takimi sztukami i za każdym razem cieszymy tak jak małe dzieci na widok wigilijnej gwiazdki, kiedy uda nam się raz na pewien czas złapać taki okaz we własne ręce. Tak, kino jest jak jeden wielki plac zabaw. Czasem ulepisz w piaskownicy fajną babkę z piasku, a czasem spierdolisz się ze zjeżdżalni rozcinając sobie łeb, ale za dzieciaka i tak dobrze wiesz, że jutro przyjdziesz tu po raz kolejny z taką samą radością jak dziś.

Dzieło Lonergana bez wątpienia jest właśnie taką pełnoziarnistą babką z piasku, ba, nawet więcej - jest kołyszącą się Salmą Hayek z dyndającym na szyi wężem. Już od pierwszej minuty filmu czułem, że zaprzyjaźnię się z miasteczkiem Manchester by the Sea w stanie Massachusetts. Dziwnym nie jest, bardzo ładna okolica i przyjemne miejsce do zamieszkania. Polubiłem nawet pracę ciecia w Bostonie i tych wszystkich drugo oraz trzecioplanowych bohaterów z których utkana jest cała taśma filmowa. Wszystko jest tu idealnie wyważone, smakowicie wyselekcjonowane, oraz z zegarmistrzowską precyzją połączone jak tryb z trybikiem w jedną perfekcyjną mechaniczną całość, która pod batutą nieśpiesznie poruszającego się sekundnika mknie przed siebie dążąc do zdefiniowania na nowo istotę męczeństwa i odkupienia grzechów. Droga do celu wiedzie przez lasy, miasta i jeziora, kręte leśne drogi i asfaltowe miejskie arterie. Podąża także przez doliny smutku, bólu i cierpienia, ale też przez wyżyny radości, szczyty uśmiechu i wierzchołki miłości - przez składowe naszej ziemskiej egzystencji, która lubi wziąć czasem do buzi, raz possać, innym razem przerzuć i wypluć z niesmakiem do rynsztoka.

Lee Chandler (ponoć ten najzdolniejszy z braci Affleck) jest pewnego rodzaju alegorią żywota naszego (Je ZUS). Przynajmniej ja sam potrafiłem dostrzec w nim samego siebie i tak zwyczajnie się z nim zakumplować. Co prawda nie dźwigam w sobie takiej traumy jak on, ale tych kilka pomniejszych już tak i myślę, że jest nas wielu. Jego życie to wypisz wymaluj świetne zilustrowanie naszego, acz bardziej męskiego jestestwa. Czasem słońce, czasem deszcz w jednej pieprzonej niebieskiej pigułce, którą łykasz bo tak ci przepisał lekarz. Cierpienie, ból i przejmująca gorycz przerywana jest okresami szczęścia, radości oraz iluzorycznego odczucia spełnienia. I tak do zajebania. Bez lukru, pudru i powideł. Zupełnie jak jazda górską kolejką. Raz jesteś na górze, raz na dole, raz ktoś na ciebie puści pawia, a i tak po wszystkim z chiquitą na twarzy lecisz przejechać się nią ponownie. Lee przez cały film dźwiga na plecach z początku trudny do określenia wielki ciężar, z czasem jednak zdradza nam zawartość swojego plecaka i co chwila wyciąga z niego jakiś kamień, ale waga wcale się przez to nie zmniejsza. Lubię tak stawianie sprawy. Jest uczciwie. Tylko gangi psychologów, nastoletnie lifestyle'owe blogerki, celebryci z Koziej Wólki i trenerzy personalni od rozwoju osobistego twierdzą, że możemy sięgnąć gwiazd, że to proste tak jak kupno Big Maca w McD, wystarczy tylko chcieć, a najlepiej to kupić ich książkę, tam przecież wszystko jest napisane. Nie kurwa, otóż czasem to nie wystarczy. Nie wszędzie jest McDonald. Życie lubi pluć w nas gęstą flegmą i lepiej jest się nauczyć w niej pływać, niż udawać, że to tylko lekki opad deszczu.

W tej opowieści o ludzkich szczęściach i nieszczęściach najpiękniejsze są detale. Naturalność, autentyczność i szczerość. Nie ma udawania, jest życie. W jednej scenie ubaw po pachy, by w kolejnej nadziać się na śmierć, bolesną utratę bliskich i przeszywający wszystkich smutek. Momentami łzy same proszą się o gwałtowną erupcję, a po chwili przed nieszczelnością powstrzymuje je kąśliwy czarny humor pukający do nas już z zupełnie innej perspektywy. Wprost niebywały jest sposób połączenia tych wszystkich, jakże różnorodnych stanów emocjonalnych w jeden świetnie zgrany se sobą wspólny mianownik. Lonergan, który dotąd nie nakręcił niczego wielkiego zupełnie jakby po długich miesiącach spędzonych w piwnicy na robieniu pompek, skłonów i przysiadów wyszedł raptem na ring i dwoma ciosami powalił obrońcę mistrzowskiego pasa wagi ciężkiej. Sensacja. Nie mogą zatem dziwić głosy zachwytu płynące z całego świata oraz sześć nominacji do Oscara. To bez wątpienia jest wielkie, acz przy tym bardzo małe kino, które zostało podporządkowane wzruszającej historii, emocjom i wybitnym kreacjom aktorskim. Bazuje na tym, co najważniejsze w kinie, ale przede wszystkim szanuje widza. Nie traktuje go jak łatwej zwierzyny do upolowania, lecz pragnie wejść z nim w interakcje. Tak jak najlepszy kumpel zaprasza nas aby z nim usiąść i porozmawiać, napić się i zjeść, trochę pośmiać i wspólnie popłakać. O taką przyjaźń trzeba dbać i ją szanować.

Nie umiem pisać wiele o filmach do bólu perfekcyjnych, do których nie potrafię się przyczepić. Do czegokolwiek. To rzecz jasna nie jest arcydzieło w skali globalnej, nie jestem w stanie przydzielić mu najwyższej noty, bowiem Manchester by the Sea nie ma w sobie jakiegoś pierwiastka z arcydzieła, które mógłbym zapamiętać na lata, ale to zupełnie bez znaczenia, to nawet nie jest jego cel. Lonergan i spółka stworzyli obraz do bólu prawdziwy, niezwykle sentymentalny i na swój sposób bardzo osobisty, chropowaty i męski, który stanowi idealne antidotum na ludzką nieczułość, obojętność i pogardę. Ta słodko-gorzka opowieść jest tak po prawdzie o nas samych, o znaczeniu i sile rodzinnych więzi, braterstwie i męskiej szorstkiej miłości, także o podstawowych i bardzo prostych relacjach międzyludzkich, o tym, jak bardzo siebie nawzajem w życiu potrzebujemy. A jeśli ktoś dźwiga na swoich barkach własny krzyż i prywatne cierpienie, to postać Lee jest naszym zwierciadłem, w którym to warto się przejrzeć. Nie wiem co konkretnie zobaczycie w jego odbiciu wy, ale ja ujrzałem kilka niekoniecznie miłych rzeczy, ale nie szkodzi. Ten film nie jest tylko po to, żeby było miło i sympatycznie, ma też trochę zaboleć. Inaczej byłoby nieprawdziwie.

Na wysoką notę filmu oczywiście bardzo duży wpływ mają także kreacje aktorskie. Casey Affleck niczym współczesny Syzyf, postać tragiczna. Cierpi za swoje grzechy i tęskni za utraconym życiem, ale mimo to wtacza swój kamień na szczyt dalej i czyni to z wielką godnością. Rola wybitna i szalenie autentyczna. Michelle Williams choćby tylko dla jednej sceny warto zobaczyć, a młody Lucas Hedges, cóż... szanuję i to nie tylko za kręcenie z dwoma laskami naraz. Manchester by the Sea to najprawdopodobniej jeden z najlepszych filmów roku, to także jeden z nielicznych melodramatów, który pokochają również mężczyźni, a to głównie dlatego, że to film o nas i dla nas - facetów właśnie. Przejmujący i niezwykle celny przegląd naszych przekleństw, marzeń i lęków. Lonergan woła nim do nas: "Panowie, nie mazgajcie się. Chłopaki nie płaczą!" I za to należy się autorowi żółwik.






IMDb: 8,1
Filmweb: 8,1